باز نشر از خرداد 1396 در آپادانا ، یک گفتگوی ساده
بررسی آثار و احوال میر سید حسین خاتون آبادی
متخلص به آزاد
(ادیب،
هنرمند و محقق معاصر)
( متن سخنرانی آقای اسد ربانی در همایش مورخ 29 دی ماه 1395 ،
پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری )
در نقاب خاک درخشان آرامستان تخت
فولاد اصفهان، در یکی از حجرات تکیه خاتون آبادی عارف و سالکی متقی و هنرمندی از
دیار نقش جهان آرمیده است که دوران زندگی و عمر با برکتش را هماره در تهذیب
و تزکیه نفس، تحقیق و پژوهش و تالیف و تنظیم کتب و تعلیم نوباوگان کشور و خدمت به
فرهنگ و هنر وطن گذراند.
از زخارف دنیوی دیده برگرفت،
لحظه ای را از جهان ابدی غفلت نورزید و در نهایت ندای دلنشین و شورانگیز پروردگارش
را لبیک گفت، به وصال معشوق و به دیدار حضرت حق تعالی شتافت.
ادیبِ علامه میرسیدحسین خاتون
آبادی در اذان صبح روز غره ماه رمضان المبارک سال 1316 هجری قمری مطابق { 24 دی ماه } سال 1277
هجری شمسی، در خانه پدری واقع در محله پاقلعه اصفهان دیده به جهان گشود و در سایه
پدری زاهد، متقی، عالم و عامل به اصول مبین اسلام؛ مرحوم حاج میرسیدمحمود خاتون
آبادی (فرزند عالم فاضل میرسیدعلی بن میرمحمدصادق بن میرمحمدرضا بن علامه میرزا
ابوالقاسم مدرس خاتون آبادی- کلیات آزاد-ص12) و دامان مادری متقی (مرحوم مریم بیگم
خاتون آبادی) تربیت یافت.
(شده مولود من به وقت اذان/
روز غره مبارک رمضان/
سیصد و شانزده ز بعد هزار/
هست البتّه هجرت این آمار/
کلیات آزاد-ص2)
و پس از گذشت دوران طفولیت به
تحصیل در دبستان حقایق که مؤسس آن مرحوم سیدمحمد حقایق از سادات داراب شیراز بود،
مشغول شد و پس از پنج سال تحصیل در این مدرسه با گذراندن دروس صمدیه و شرح الموذج
به علت تعطیل شدن مدرسه حقایق در مدرسه جده کوچک حجره گرفته و به تحصیل مقدمات
پرداخته و چند سالی در این مدرسه مباحثات و مناقشات عربی با طلاب علوم دینی روزگار
را طی و پس از آن عازم تهران شد و مدتی در مدرسه شیخ عبدالحسین و چندی در مدرسه
آصفیه در یکی از حجرات ساکن و روزها در مدرسه سیروس به تحصیل علوم جدید
پرداخت.
پس از آن به نجف اشرف مشرف
گردیده و تا اندازه ای فقه و اصول و مختصری فلسفه و حکمت فرا گرفت.
ایشان پس از مراجعت به ایران به
خدمت فرهنگی اشتغال ورزیده و چند سالی در تهران و ساوجبلاغ تهران به تعلیم
نوباوگان کشور پرداخته و مدتی نیز زبان روسی و فرانسه تحصیل نمودند.
مرحوم آزاد در طول مدت خدمت
فرهنگی به ماموریت های فرهنگی در ابرقوه یزد، شهرضا و اردکان اشتغال ورزید.
علاوه بر آن، ایشان به تألیف کتب
متعدد و جمع آوری و تنظیم نسب نامه سادات در اقصی نقاط کشور همت نموده است و در
این زمینه از وی دو جلد کتاب با عنوان اغصان طیبه به یادگار مانده است که شرحی بر
نسب نامه خاندان های سادات و احوال آن هاست و نیز 69 تابلو خط شجره نامه مربوط به
سادات در اقصی نقاط ایران باقی است.
ذوق ادبی و استعداد هنری ایشان
در خطوط مختلف و به ویژه در خط ثلث موجب آفرینش بیش از 200 تابلو نقاشی خط و
خوشنویسی در ابعاد مختلف شده است که در نوع خود بی نظیر است. علاقه و شوق به
خوشنویسی، ایشان را بر کتابت قرآن ( به صورت ناتمام در 13 جزو تا قبل از وفات)
ترغیب نمود آن چنان که خود نقل می نماید: "......."
زنده یاد آزاد در جلسات انجمن
ادبی شیدا در سال های 1295- 1296 هجری شمسی شرکت می نمود و با شعرا و ادبای اصفهان
آشنا شد و در این راه از تشویق آخوند ملاعبدالکریم گزی برخوردار گردید و به
پیشنهاد ایشان و مرحوم میرزا عباس خان شیدا تخلص "آزاد" را برای خود
برگزید. بخشی از اشعار وی به نام "کلیات آزاد" در زمان حیاتشان چاپ شده
است. و علاوه بر آن مجموعه اشعاری از غزلیات و رباعیات به صورت خطی باقی مانده
است.
آثار و تألیفات وی که هر
کدام با خط و تزیینات زیبا نگارش گردیده عبارتست از:
1- العالم و التمدن، 400 صفحه در
شرح خطبه افتتاحیه کتاب نهج البلاغه حضرت علی(ع) در فلسفه پیدایش عالم و بروز تمدن
بشری و بخشی از تاریخچه شهر ابرقوه.
2- اغصان طیبه 500 صفحه در
نسب نامه سادات و شرح احوال آنها در دو جلد از حضرت آدم تا خاتم و اعقاب ایشان.
3- تاریخ اصحاب رس، 150
صفحه در تفسیر آیه چهلم سوره فرقان.
4- خزینه آزاد، 120 صفحه
در تشریح علوم غریبه و دستور رنگ سازی به طرز قدیم.
5- جنگل مولی یا زهرالتواریخ یا
تاریخ آزاد، 300 صفحه در تاریخ ایران و آثار باستانی آن، تاریخ و جغرافیای ابرقوه
و مطالب متفرقه در روؤس علوم.
6- راهنمای هیئت و تقویم آزاد،
250 صفحه در هیئت و تطبیق سال های قمری، میلادی و شمسی با یکدیگر.
7- طب آزاد، 250 صفحه در
پیدایش طب، اساتید طب، وظایف طبیب و بروز امراض بدن با علایم ظاهری و نحوه معالجات
آن ها با طب قدیم.
8- مسایل حساب و هندسه، مجموعه
ای از نهصد و پنجاه مسأله حساب و سیصد مسأله هندسه برای کلاس های پنجم و ششم
ابتدایی.
9- مقیاسات جدید ایران،
40 صفحه در تطبیق مقیاسات قدیم و جدید و بالعکس.
10- مقیاسات جهان، 250 صفحه در
شرح کلیه مقیاسات متداوله جهان و تطبیق آن ها با مقیاسات ایران.
11- مقام زن در اجتماع،
200 صفحه در شرح خلقت زن و مسایل بهداشتی، طبی، اقتصادی و کلیه امور زنان.
12- نورالابصار، 72 صفحه در
احوالات امام جمعه های اصفهان و تهران که در سال 1344 به چاپ رسیده است.
13- تاریخچه مدرسه
چهارباغ، 100 صفحه ای از ابتدای ساخت مدرسه چهارباغ اصفهان تا آخرین روز بنا و
تکمیل مدرسه و مدرسین آن از اول تا حال و تعمیرات با تصاویر که متأسفانه مفقود شده
است.
14- شرح نصاب الصبیان
ابونصر فراهی، 110 صفحه به صورت نظم و نثر.
15- فلسفه احکام، 250 صفحه ای در
فلسفه برخی از احکام شرع و در خلقت بشر از انعقاد نطفه تا روز محشر و اعمال و صفات
انسان از هر خیر و شر از منظر علوم طبیعی و تجربی
16- دیوان اشعار با عنوان
کلیات آزاد که جلد اول آن به چاپ رسیده است.
17- دیوان آزاد، مجموعه ای از
12000 شعر در قالب قصیده، غزل، رباعیات و متفرقه.
18- موسیقی آزاد، 100 صفحه در
تشریح علم موسیقی و شرح احوال موسیقیدانان ایران و دستگاه ها و گوشه های آواز
ایرانی.
19- چنته ی آزاد، 100 صفحه مطالب
متفرقه.
20- تاریخ ادبیات ایران، 63 صفحه
در باب اهمیت تاریخ ادبیات ایران و احوال ادبا در اعصار مختلف.
21- خطاطی سیزده جزء قرآن کریم
به خط نسخ و کوفی با تزیینات و نقاشی
سرانجام در صبح روز هفتم مهرماه
1359 هجری شمسی مطابق با نوزدهم ذیقعده 1400 هجری قمری روح ملکوتی عارف وارسته و
سالک الی ا...، میرسیدحسین خاتون آبادی ندای ارجعی الی ربک را لبیک گفت و به دیار
باقی شتافت و در تخت فولاد اصفهان در تکیه خاتون آبادی در حجره مقابل مقبره جد
بزرگوارش میرسیدمحمداسمعیل خاتون آبادی به خاک سپرده شد. خداوند روح ایشان را با
اجداد مطهرش محشور فرماید.
اسدالله ربانی
دی ماه 1395
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر