سوگواری امام حسین و مرثیه ناصرالدین شاه : آپادانا مهر ماه 1397

سوگواری امام حسین و مساوات در اسلام و مرثیه ای از ناصرالدین شاه

 

در هنگام مرتب کردن کتاب های کتابخانه قدیمی مان برخوردم به کتاب کوچکی به نام " وقایع عاشورا یا نهضت حسین علیه السلام " . این از آن کتاب هایی بود که شاید برای 70 سال بدون آنکه کسی اصلا توجهی به آن کند یا حتی یک سطر از آن را بخواند بارها از قفسه کتاب ها به کارتون و با لعکس و از این خانه به آن خانه کشیده شده است . به هر روی این بار تصمیم گرفتم آنرا بخوانم .

کتابی است از انتشارات کتابخانه و چاپخانه اقبال به تاریخ آذر ماه 1325 شمسی برابر محرم الحرام 1366 قمری و  دربرگیرنده چندین سخنرانی که آقای سید محمد علی صدرائی اشکوری مبلغ شهیر اسلام ( بنا به نوشته صفحه عنوان کتاب ) در فاصله 8 محرم ( برابر 3  دیماه  1323 ) تا 11 محرم الحرام در برابر رادیو تهران ایراد کرده اند .

در این چند سخنرانی به چند نکته که برای من جالب بود برخوردم : در سخنرانی شب عاشورا که ساعت 45 – 19 پخش شده است میگوید " معاویه در اواخر خلافت خود بوسیله مکاتبات بسیار به زور و زر برای فرزند خود یزید از بزرگان عربستان که تربیت شده خود او بودند بیعت گرفت " . در نیمه رجب سال 60 هجری معاویه مرد و یزید جانشینش شد . در 27 رجب همانسال توسط حاکم مدینه ولید ابن عتبه به امام حسین تکلیف بیعت شد . و از این جا داستان هجرت 6 ماهه  امام حسین به همراهی  خانواده و خاندان از مدینه به مکه و سپس حرکت به سمت  کوفه  تا شهادت خود ایشان و یاران و اسارت خانواده در 10 محرم سال 61 هجری شروع میگردد .

در قسمت دیگری از این سخنرانی می خوانم : " تنها کتاب اجتماعی – روانشناسی – مدنی – قانونی – بهداشتی – تنها کتابی که دستورات هزار سال پیش آن اکنون و بلکه هزار سال بعد از این هم می تواند با وضع زمان و مکان تطابق نماید و تنها کتابیکه دستورات متین و درخشنده آن می تواند نظام اجتماعی دنیا را اداره کند . تنها مجموعه قوانینی که بزرگترین مقننین عالم نمی توانند حتی در یک ماده و تبصره آن به حق ایرادی وارد کنند . تنها کتاب مقدسی که عموم فلاسفه دنیا به بزرگی و متانت دستورات و رزانت احکامش ایقان و اعتراف دارند ... همانا قران است "

اسامی عموم فلاسفه عالم : " گرچه در سخنرانی های سابق گواهی کنت هنری دو کاستری فرانسوی و سن لی آمریکائی و کارلایل انگلیسی و گوته آلمانی و غیره از فلاسفه شرق و غرب را راجع به جامعیت قران بیان کردیم و امشب عقیده تولوستوی دانشمند شهیر اخلاقی روسی را راجع به محسنات و جا معیت دین اسلام عرض میکنم "

در ساعت 45-19 چهارشنبه 6 دی 1323 که برابر است با شب دوازدهم عاشورا ( کذا فی الاصل )

آقای اشکوری در سخنرانیشان میفرمایند : " امشب در پیرامون ( مساوات ) در اسلام صحبت میکنیم . اسلام برقرار کننده مساوات و دوستی و محبت وسیعی است که در آن مرد و زن از هر گروه و نژاد دارای هر قسم کار و رتبه حقوقشان متساوی است و از حیث حقوق جانی و مالی ، عرضی و ناموسی و دینی کسی را حق تخلف به حقوق دیگری نیست وتمام مردم در نظر قانون اسلام یکی هستند و این مساوات و آزادی را ممالک متمدنه اروپا تا انقلاب فرانسه دارا نشده بودند ."

البته آقای اشکوری که سخن از مساوات همه مردم در مقابل قانون اسلام میگوید شاید به قوانین فقه در مورد دیه و گواهی زن یا مرد و یا اهل ذمه در برابر دادگاه شرع مراجعه نکرده است . چون مطابق این قوانین بعضی از مردم مساویترند .

اما پاسخ آقای اشکوری به این اعتراض که چرا زنان باید مطیع اوامر شوهران خود باشند : " امروز با علوم طبیعی و طبیعتی و تشریح ثابت شده که تمام قوای ظاهر و باطن رجحانی ؟ و عقلانی زنان از مردان کمتر است و باید مطیع شوهران باشند و اگر آزاد و خود سر باشند و یا فرمان ده به شوهران باشند مفاسد آن به قدری است که شرحش توضیح واضح است . پس معلوم شد که مساوات اسلام کامل و حقوق طایفه نسوان کاملاٌ مراعات و منظور شده به نیکو ترین صورتی "

در سخنرانی شب عاشورا مصادف با 4 دی 1323 ، اشعاری نیز که به گفته ایشان سروده " مرحوم ناصرالدین شاه علیه الرحمه " است خوانده اند . که برای مزید فایده ذکر میکنم :

عشق بازی کار هر شیاد نیست                    این شکار دام هر صیاد نیست

عاشقی را قابلیت لازم است                        طالب حق را حقیقت لازم است

عشق از معشوقه اول سر زند                      تا به عاشق جلوه ی دیگر کند

تا به حدی که برد هستی از او                      سر زند صد شورش مستی از او

شاهد این مدعی خواهی اگر                        بر حسین و حالت او کن نظر

روز عاشورا در آن میدان عشق                   کرد رو را جانب سلطان عشق

بار الها این سرم این پیکرم                         این علمدار رشید این اکبرم

این سکینه این رقیه این رباب                      این عروس دست و پا از خون خضاب

این من و این ذکر یارب یا ربم                     این من و این ناله های زینبم

این من و این ساربان این شمر دون               این تن عریان میا ن خاک و خون

پس خطاب آمد زحق کا ی شاه عشق              ای حسین ای یکه تاز راه عشق

گر تو بر من عاشقی ای محترم                     پرده بر چین من به تو عاشقترم

غم مخور که من خریدار توام                       مشتری بر جنس بازار توام

هرچه بودت داده ای در را ه ما                     مرحبا صد مرحبا خود هم بیا

خود بیا که میکشم من ناز تو                       عرش و فرشم جمله پا انداز تو

لیک خود تنها میا در بزم یار                       خود بیا و اصغرت را هم بیار

خوش بود در بزم یاران بلبلی                       خاصه در منقار او برگ گلی

خود تو بلبل گل علی اصغرت                      زودتر بشتاب سوی داورت 

                                             شعر سروده  " ناصرالدین شاه قاجار "

نامه های دکتر نعمت اللهی ( بخش ششم ) : آپادانا شهریور ماه 1397

نامه های از پاریس به پاقلعه ( بخش ششم )

زمستان 1308

   نامه 32 

  ● خدمت مادر

16  شعبان المعظم   

1348 

( 27 دي  1308 )

تصدقت گردم    همواره از آستان حضرت شاه اولياء خواستارم كه مزاج مبارك در كمال صحت و عين عافيت بوده باشد  .

بعد ها از حالات من هم خواسته باشيد بحمدالله سلامت و به دعا گوئي ذات مقدس حضرت خداوند گاري ارواحنا فدا مشغول .

در دو هفته ي قبل هم عريضه اي فرستادم كه حضورشان ارسال داريد لابد تا حال فرستاده ايد . وضعيات من هم خوب و همان طوريكه عرضه داشته بودم فعلا مطابق 80 تومان در ماه كه به پول فرانسه 1650 فرانك ميشود ، مي پردازند . 50 تومان آن تقريبا ً به مصرف اطاق و شام و ناهار ميرسد و قريب 30 تومان هم براي مخارج مدرسه و لباس و كتاب و غيره . آنقدر ها مطابق مخارج اينجا وسعت ندارد ، ولي تنگ هم نيست .

از آقاي ميرزا دائي و همراهانشان هم خبر ندارم كه مراجعت فرموده اند يا هنوز در عتبات هستند . 

عطيه خانم و  آغا سكينه و آقا محسن را سلام مي رسانم و عذر كاغذ عليحده مي خواهم . بتول خانم و منصوره جا ن را ديده بوسي مي كنم .

خدمت مكرمه معظمه عمو خاطوني عرض سلام مي رسانم . دختر عمو ، آقا محمد و آقا هادي و معصومه خانم و صغري خانم را سلام مي رسانم .

خدمت آقاي آقا ميرزا عبدالكريم به عرض ارادت مصدع و خدمتشان عريضه نگار خواهم شد .

از عكس هائي كه چند روز قبل براي تذكره اقامت گرفته بودم يكدانه فرستادم تا بعد عكس بزرگ تر گرفته ارسال دارم –

براي رضا خان ( 1 ) نوشته بودم كه آغاي والده هميشه جوياي احوالات شما هستند . مخصوصا ٌ عرض سلام خدمت سركار رسانيده بود.

                                                                                  زياده بر اين  تصدقت گردم

                                                                                  امضاء : نعمت اللهی

  نامه 33

● خدمت مادر

30  شعبان المعظم   

1308  ( ظاهراً بايد 1348 باشد .)

( 11 بهمن  1308 )

تصدقت گردم    انشاء الله تعالي مزاج مبارك در كمال صحت و آسايش بوده و خواهد بود .

از حالات من هم خواسته باشيد بحمد خدا و كرم مرتضي علي و زير سايه حضرت خداوند گاري ارواحنا فدا و سركار عليه  سلامت و به تحصيلاتم  مشغول -

در يك ماه قبل هم عريضه اي حضور حضرت خداوند گاري عرضه داشته بودم و فرستادم كه به كرمان ارسال فرمائيد . اميد وارم كه تا حال ارسال فرموده و تا حال حضورشان رسيده باشد – كتاب ميرزا محمد خياط هم هروقت رسيد مرقوم خواهيد فرمود –

امشب را هم كه شب اول رمضان است براي روزه ي فردا مهيا شده و انشاء الله تا آخر ماه به همين ترتيب موفق خواهم بود.

عطيه خانم  هم براي معصومه جان رو نما خواسته بودند. چون فرستادنش خالي از اشكال نيست ، مي گذارم انشاء الله خودم كه آمدم برايشان مياورم .( 2 )

 آغا  سكينه هم مدتي است كه ديگر براي من كاغذ ننوشته اند . شايد براي همين بوده كه من مؤاخذه كنم –

آقا محسن هم هيچوقت از وضعيات مدرسه و تحصيلاتش براي من نمي نويسد .

 بتول خانم و منصوره جا ن را صورت هاي ماهشا ن را ميبوسم .

خدمت مكرمه معظمه عمو خاطوني (3 ) عرض سلام مي رسانم . دختر عمو دائي خاطوني (4 ) و دايزه جان ( 5 ) و دائي خاطوني (6 ) و دائي غزي (7 ) و بي بي (8 ) همه گي را سلام ميرسانم -

خدمت آقاي آقا ميرزا عبدالكريم به عرض ارادت مصدع -

اميد وارم  كه انشاء الله برخلاف ايندفعه تعليقه جات مفصل مرقوم فرمائيد و از سلامتي و حالات خودتان خورسندم نمائيد .

                                                                                      

                                                                                        زياده تصدقت

                                                                                       امضاء : نعمت اللهی

نامه 34

● خدمت مادر 

14 رمضان ‌‌ (  1348 = 25 بهمن 1308   )

تصدقت گردم       همواره از درگاه احديت سلامتي وجود حضرت عليه را خواهان بوده و هستم .  من هم به كرم مرتضي علي سلامت وخوش و به دعا گويي ذات مقدس حضرت آقا ارواحنا فدا و سركار عليه مشغول . اوضاع هم همانطوريكه بوده هست . هنوز از حضرت خداوندگاري تعليقيه نرسيده ، نميدانم هنوز كرمان تشريف دارند يا مراجعت فرموده اند – ( 9 )

در اينجا ، پس از اين همه مدت كه اززمستان ميگذرد چند روز است هوا قدري سرد شده ولي باز هم آن اندازه ها  سرد نشده كه اسباب زحمت باشد يا بتوان گفت زمستان است . روز ها هم كوتاه ، بنا بر اين هنوز ماه رمضان آن قدر ها نمودي نكرده . انشاء الله تا آخر هم به همين طور خواهد گذشت –

از حضرت آقاي ميرزا دائي و همراهان هم اطلاعي ندارم نميدانم هنوز عتبات مشرف هستند يا مراجعت فرموده اند ؟ (10)

خدمت حضرت مستطاب آقاي آقا ميرزا عبدالكريم به عرض بندگي مصدع هستم .

خدمت محترمه مفخمه عمو خاطوني عرض سلام ميرسانم ، دختر عمو دائي خاطوني ، دايزه جان و دائي خاطوني ، دائي غزي و بي بي همه گي را سلام ميرسانم .

بتول خانم و منصوره جان را ديده بوسي مي كنم .

                                                                      زياده تصدقت 

                                         امضا ء : نعمت اللهي

 نامه 35

● خدمت مادر

27  رمضان    

1348 

( 8 اسفند  1308 )

حضور مبارك حضرت عليه عاليه حضرت آغاي والده مشرف گردد

تصدقت گردم    انشاء الله تعالي ، در زير سايه ي حضرت شاه اولياء مزاج مبارك در كمال صحت و آسايش بوده و خواهد بود – مدتي است كه ابدا ٌ از حضرت عليه تعليقه اي نرسيده و از حضرت آقا هم اطلاعي ندارم . نميدانم علت آن چيست ؟ با اينكه من با اين همه مشغله اي كه دارم ، از 15 روز نمي گذارم تجاوز كند و مرتبا ٌ هر 15 روز يكبار عريضه نگار ميشوم –

از حالات من هم خواسته باشيد به كرم مرتضي علي و در زير سايه حضرت آقا ارواحنا فدا و سركار عليه  عاليه در نهايت سلامتي و تا به حال هم به حمدالله موفق شده و روزه ها را گرفته ام . دو روز ديگر را به اتمام خواهم رسانيد –

چنانچه مرقوم فرموده بوديد ، عكس هم گرفته ام ولي هنوز در نيامده ، براي دفعه ي آتيه ارسال خواهم داشت .

تقاضائي كه از حضور حضرت عليه دارم اين است كه براي اين كه خيال من جمع بوده  و  مشغول كار خود باشم ، در ارسال تعليقه جات كوتاهي نفرمائيد و از مژده سلامتي حضرت آقا ارواحنا فدا و حضرت عليه و سايرين مفتخرم فرمائيد-

عطيه خانم  وآغا  سكينه و آقا محسن را سلام ميرسانم -  بتول خانم و منصوره جا ن را ديده بوسي مي نمايم .

خدمت مكرمه معظمه عمو خاطوني عرض سلام مي رسانم . دايزه جان و دختر عمو  و دائي خاطوني و عمو خاطوني را سلام ميرسانم –

خدمت حضرت آقاي عمو جان عرض سلام ميرسانم - خدمت آقاي آقا ميرزا عبدالكريم عرض

ارا دت ميرسانم.

                                                                                      

                                                                                     زياده تصدقت گردم 

                                                                                              امضاء : نعمت اللهی

   نامه 36

 ● خدمت مادر

23  اسفند   

1308 

تصدقت گردم    انشاء الله تعالي مزاج مبارك در كمال صحت و استقامت بوده و خواهد بود .

از حالات من هم خواسته باشيد به حمدالله و به همت  مرتضي علي  سلامت و به دعا گوئي ذات مقدس حضرت آقا ارواحنا فدا و حضرت عليه مشغول –

تعليقه ي مبارك كه دستخط حضرت خداوند گاري هم در جوف آن بود و دو هفته قبل رسيده ، باعث سر افرازيم گرديد . آقا محسن هم خيلي شكايت از سرما كرده بود . انشاء الله تا حال بر طرف شده و به موسم بهار و گل رسيده اند – دستمال مرحمتي هم در جوف پاكت گذارده بوديد ، رسيد . بسيار شيك و عالي است –

اگر چه تا رسيدن اين عريضه ، عيد نوروز گذشته است ، ولي چون تا يكماه بعد از عيد را هم باز ميشود جزو عيد محسوب داشت ، لذا تبريكات قلبي خود را حضور مبارك تقديم ميدارم .

انشاء الله تا حال راه ها باز شده و عريضه ي من هم خدمت حضرت آقا رسيده منتظر جواب آن هستم .

5 قطعه عكس هم ارسال داشتم كه به عطيه خانم  وآغا  سكينه ، آقا محسن هر كدام يك عدد مرحمت فرموده ، يكي هم مخصوص بتول خانم فرستادم –

اهالي اينطرف و آنطرف همه گي را سلام  ميرسانم –

چون موقع رفتن مدرسه است ، بيش از اين مزاحم نشده مرخص ميشوم .

                                                                                       

                                                                                            تصدقت

                                                                                امضاء : نعمت اللهی 
توضیحات : 

1 - ستوان رضا مستوفی صدری که در آن هنگام در دانشکده نظامی سن سیر فرانسه مشغول تحصیل بودند.


2 - شاید اشاره به ازدواج مرحوم معصومه خانم با مرحوم آقای میر زین العابدین و رسمی است که دکتر نعمت اللهی به عنوان خویشاوند عروس می بایستی به جا میاوردند.

3 - عمو خاطونی : نرگس آغا همسر آقا میر عبدالحسین عموی در گذشته دکتر نعمت اللهی .

4 - دختر عمو دای خاطونی:  مرحوم صفیه بیگم که هم دختر عمو و هم زن دائی دکتر بوده اند .  

 5 - دایزه جان ، خاله مادر دکتر

 6 - دائی خاطونی ، احتمالا منظور همسر حضرت آقای میرزا عباس می باشند .

7 - دائی غزی :  فرد مورد نظر تشخیص داده نشد

8 - بی بی : بی بی مریم مادر آقا مرتضی نعمت اللهی

9 - در مورد سفر آقای حاج میرزا علی اکبر ( موافق علیشاه ) پدر دکتر نعمت اللهی به کرمان در مقدمه دیوان موافق نوشته شده است : " آقای میرزا علیرضا حکیم باشی ملقب به مظفر علی شیخ و راهنمای کرمان بدرود جهان را گفت . امور فقرای آن مرز و بوم مختل و معطل ماند . تا آنکه بنا به دعوت اعیان فقرای آن دیار در سال هزار و سیصد و چهل و هشت آن مرحوم از طریق شیراز با لقب شیخ المشایخ برای جوشش و جنبش فقراء کرمان مسافرت بدان سامان نموده و ...چند روز و ماهی در کرمان متوقف و با هر سختی که بود ساخته و به تربیت آنها پرداخت . "

10 - اشاره به سفر آقای میرزا عباس و همراهان به عتبات عالیات دارد . حضرت آقای ذوالریاستین در مقدمه دیوان موافق مینگارند : " خدمات این راد مرد بزرگ در راه فقر و این سلسله بیش از سابقین بود. آوازه فقر در زمان آن مرحوم در تمام ایران بلکه در عراق بلند و سفری به عتبات عرش درجات مشرف شده . قریب شش هزار تومان مخارج آن سفر نمود .علماء ظاهر همه از جناب ایشان احترام منظور میداشتند . "